„Regelrecht rampzalig”, noemde Artsen zonder Grenzen de situatie in het Al-Shifa-ziekenhuis in het hart van Gaza-Stad. Dat was zaterdag, toen er ondanks de aanhoudende Israëlische bombardementen nog contact was met artsen en verpleegkundigen in het belangrijkste ziekenhuis van Gaza, dat met de Israëlische opmars midden in de frontlinie was komen te liggen. Later, in de loop van de vroege zondagochtend, werden de contacten met patiënten, artsen en ontheemden die het ziekenhuis gebruikten als schuilplaats tegen de Israëlische aanvallen, verbroken.
Wat zich sindsdien precies afspeelt in en rond het belegerde ziekenhuis, werd in de loop van de zondag bron van steeds grotere zorg onder hulpverleners ter plaatse. In het ziekenhuis verblijven honderden patiënten, verpleegkundigen en gevluchte inwoners van Gaza die door het oorlogsgeweld in de val kwamen te zitten. Israël stelt dat onder het ziekenhuis het hoofdkwartier van Hamas is gevestigd.
Onder meer het regionale kantoor van de Wereldgezondheidsorganisatie (WHO) meldde zondagochtend vroeg dat het geen verbinding meer had met haar eigen contactpersonen in het ziekenhuis. „Nu er afschuwelijke berichten naar buiten blijven komen dat het ziekenhuis herhaaldelijk wordt aangevallen, gaan we ervan uit dat onze contactpersonen zich bij de tienduizenden ontheemden hebben gevoegd en het gebied ontvluchten.”
Kort daarvoor waren via artsen en andere aanwezigen sporadisch berichten naar buiten gesijpeld waarin werd getuigd van de gruwelijke situatie in het Al-Shifa-ziekenhuis, met zevenhonderd bedden Gaza’s grootste ziekenhuis. Terwijl rondom het gebouw hevig zou zijn gevochten, viel zaterdag door het opraken van de brandstof de laatste generator uit die het ziekenhuis van stroom kon voorzien. Volgens het ministerie van Volksgezondheid van Gaza kostte dat het leven aan zes patiënten, onder wie een te vroeg geboren baby en een ander kind in een couveuse. „Medische apparatuur is ermee opgehouden. Patiënten, vooral degenen op de intensive care, zijn begonnen te overlijden”, zei de directeur van het ziekenhuis, Mohammed Abu Selmia, telefonisch tegenover AP. Op de achtergrond, schreef het Amerikaanse persbureau, klonken geweerschoten en explosies.
‘We worden vermoord’
Een verpleegkundige van Artsen zonder Grenzen stuurde zaterdagochtend vanuit de kelder van het ziekenhuis een noodbericht naar haar organisatie. „We worden vermoord hier, alsjeblieft, doe iets. Vier of vijf families schuilen nu in de kelder, de beschietingen zijn zó dichtbij, mijn kinderen huilen en schreeuwen van angst.” Het hoofd van de organisatie in Palestina, Ann Taylor, riep de Israëlische regering op „deze meedogenloze aanval op Gaza’s gezondheidszorgsysteem te stoppen”. Volgens haar waren de zware bombardementen sinds vrijdag niet onderbroken.
Volgens Artsen zonder Grenzen was het medisch personeel er tot zaterdag in geslaagd het ziekenhuis, ondanks de stroomonderbrekingen, min of meer draaiend te houden. Vrijdag viel de stroom helemaal weg. „Ambulances kunnen niet langer rijden om gewonden op te halen, en de onophoudelijke bombardementen weerhouden patiënten en het personeel ervan te evacueren. Ons personeel ziet mensen die worden beschoten terwijl zij proberen het ziekenhuis te ontvluchten.”
Chirurg Mohammed Obeid, die namens Artsen zonder Grenzen in het ziekenhuis werkt, zei zaterdag dat er tal van patiënten zijn die geopereerd zijn, en die niet kunnen lopen. „Zij kunnen niet evacueren. We hebben een ambulance nodig om hen weg te krijgen, maar we hebben geen ambulances om al deze patiënten te evacueren.”
Op verschillende videobeelden is te zien hoe patiënten in rolstoelen en op krukken wegvluchten van het ziekenhuis.
Baby’s aan de beademing
Ook de WHO riep Israël opnieuw op tot een onmiddellijk staakt-het-vuren. De organisatie uitte „ernstige zorgen over de veiligheid van verplegend personeel, honderden zieke en gewonden patiënten, onder wie baby’s aan de beademing en ontheemden die in het ziekenhuis verblijven”.
Zondagmiddag lag het Al-Shifa-ziekenhuis nog altijd in de vuurlinie. Volgens de onderminister van Gezondheid in Gaza, Yousef Abu al-Rish, werd de hartafdeling van het ziekenhuis verwoest. Het gebouw van twee verdiepingen werd met de grond gelijk gemaakt, zei hij tegen het Franse persbureau AFP.
/s3/static.nrc.nl/images/gn4/stripped/data107971070-53ae84.jpg|https://images.nrc.nl/LHBm0z0YtRF0_W-MxoJqO6dwyfY=/1920x/filters:no_upscale()/s3/static.nrc.nl/images/gn4/stripped/data107971070-53ae84.jpg|https://images.nrc.nl/oqUqgwYjbz3vCC789SP2RtCUYWA=/5760x/filters:no_upscale()/s3/static.nrc.nl/images/gn4/stripped/data107971070-53ae84.jpg)
Elders in Gaza-Stad kwamen zondag berichten van een verdere verslechtering van de situatie voor de burgers. De Palestijnse hulporganisatie Rode Halve Maan meldde dat ook het Al-Quds-ziekenhuis, het tweede ziekenhuis van Gaza, niet langer operationeel is. De organisatie noemt het opraken van brandstof en het uitvallen van elektriciteit als reden. De Rode Halve Maan zegt de „internationale gemeenschap en ondertekenaars van de Vierde Geneefse Conventie” verantwoordelijk te houden voor de „complete instorting van het gezondheidszorgsysteem en de resulterende verschrikkelijke humanitaire omstandigheden”.
Het Israëlische leger kondigde zondag aan dat er een nieuwe „humanitaire corridor” werd ingesteld tijdens een „tijdelijke opschorting van militaire activiteiten”, zodat bewoners naar het zuiden van de Gazastrook kunnen evacueren. Ook vanuit het Al-Shifa-ziekenhuis zou een evacuatieroute zijn ingesteld.
Netanyahu: wij gaan door
Ondanks internationale oproepen tot een staakt-het-vuren zei de Israëlische premier Benjamin Netanyahu zaterdag in een televisietoespraak dat de Israëlische strijd om Hamas te vernietigen „met volle kracht” zal doorgaan. „De oorlog heeft één doel, winnen. Er is geen alternatief voor de overwinning.” Een staakt-het-vuren is volgens hem alleen mogelijk als alle 239 door Hamas vastgehouden gijzelaars worden vrijgelaten.
Lees ook
Amerikanen geven Israël beperkte tijd voor hun operaties in Gaza
beschuldigde internationale hulporganisaties in Gaza er zondagmiddag van „actief Palestijnse levens op het spel te zetten”. Hij noemde met name het International Rode Kruiscomité, de WHO en het VN-coördinatiebureau voor humanitaire zaken. „Een maand lang hebben zij geweigerd een evacuatie vanuit het noorden te ondersteunen. Nu brengen zij iedereen in gevaar met een haastige evacuatie temidden van een grondoorlog in stedelijk gebied.” Overigens stelde het Israëlische leger vrijdag vast dat in enkele dagen tijd meer dan honderdduizend Palestijnen van het noorden van Gaza richting het zuiden waren gevlucht. Verder schreef regeringswoordvoerder Levy zondag dat de VN-organisatie „ernstig in de spiegel moeten kijken over hun medeplichtigheid aan de Hamas-strategie van het menselijke schild”.
